Diferansiyel nedir?

   Diferansiyel tüm otomobil sistemlerin de kullanılan yol tutuşunun baş aktörüdür. Motordan alınan güç şanzımana, ardından eğer varsa şafta, yok ise akslar yardımıyla doğrudan diferansiyele iletilir. Diferansiyel aldığı bu gücü dönüş ve ilerleyiş esnasında, tekerleklere olması gerektiği gibi dağıtır. Diferansiyel dönüş esnasında her iki tekere de eşit şekilde güç vermez. Herkese gerektiği kadar verir ki araçta yalpalama, arkadan veya önden kayma durumları yaşanmasın. Bir aracın, sağına doğru virajı alma esnasında döndüğü taraftaki sağ arka teker, sol arka tekere nazaran daha az dönecektir. Eğer ikisine de aynı orantı da güç verilirse aracın arkası kayacak ve yol tutuşu denilen şey yok olacaktır. Sol arka teker ise dışarıdan döndüğü için açısı daha büyük olacak ve haklı olarak sağ arka tekerden daha çok güç isteyecektir. Adalet herkese eşit miktarda vermek değil, ihtiyacı olan kadar vermektir. İşte diferansiyeller araçlarda ki bu dengeyi sağlar.

Diferansiyel nasıl çalışır?

   Basit bir örnekle anlatmaya çalışalım. Diferansiyel sistemi mevcut olan bir araç sağa doğru viraj alıyor. Aracın arka tekerleri fotoğraftaki gibi sağ yönüne doğru kıvrılıyor ve döndükten sonra arkasında lastik izleri kalıyor. Bu lastik izleri bize diferansiyelin kavramını anlamamız için oldukça etkili olacaktır.

   A lastiği sağa doğru viraj alındığı için içeriden dönüyor. Doğal olarak dışarıdan dönen tekerleğe göre daha küçük bir açıyla dönüşünü tamamlıyor. B lastiği kendi tarafının aksi bir yöne viraj alındığı için dışarıda kalıyor ve A lastiğine nazaran daha çok dönmesi, daha çok güç alması gerekiyor. Diferansiyel bu dengeyi sağlıyor. Tekerlek ihtiyacı olan kadar dönüyor ve yol tutuşu denilen kavram bu sayede oluşuyor. Eğer diferansiyel sistemi bu araçta mevcut olmasaydı, iki tekerde eşit miktarda dönecek fizik kanunlarına göre arabanın arkası savrulacak ve yanlamak veya drift yapmak tabiri her viraj alındığında istemsiz bir durum olarak meydana gelecekti. Kilitli diferansiyelin de ana konusu budur. Drift sporları ve Off-Road sürüşlerin ana teması kilitli diferansiyel sistemidir. Bu sistem drift vb. spor severleri  ve Off-Road tutkunları için vazgeçilmez bir sistemdir. Kilitsiz normal diferansiyeller aile araçları, şehir içi kullanımlar yani normal durumlarda kullanılan sistemdir. Kilitli diferansiyelin motor sporları için önemini anlatmaya çalışalım.

Kilitli diferansiyel sistemi

   Kilitli diferansiyeller drift severler, drift sporlarıyla uğraşanlar, Off-Road yarış sporcuları ve Off-Road tutkunları için vazgeçilmez bir araç bileşenidir. Bu sistemin çalışma mantığını Off-Road ve Drift olarak iki ayrı kolda ayrı ayrı örneklerle açıklayalım.

Off-Road için kilitli diferansiyel sisteminin önemi

   Örnek fotoğrafta gördüğünüz gibi bir arazi aracının sağ ön ve arka tekeri çamura saplanmış durumda. Bunun aksine sol ön ve arka teker ise çamurun tam tersi sert bir zeminde. Bu aracın normal kilitsiz bir diferansiyeli varsa, bu aracın o çamurdan çıkması çok ama çok zor olacaktır. Çünkü, normal diferansiyeller tüm tekerlere eşit miktarda değil, ihtiyacı olana ihtiyacı kadar güç vereceği için, sağ tekerlek çok fazla güç alacak sürekli patinaj durumunda olacak fakat, sol teker ise düz zeminde olduğu için az güç alacak, sağ teker durmadan patinaj yaparken, sol teker hiç hareket kazanmayacak ve araç olduğu yerden hareket edemeyecektir.

   Kilitli diferansiyelin önemi burada açığa çıkıyor. Bu aracın sanılanın aksine kilitli diferansiyeli mevcutsa, bu bataklıktan çıkma ihtimali yüksek olacaktır. Çünkü kilitli diferansiyeller tüm tekerlerlere eşit miktarda güç dağıtır. Çamura saplanmış sağ tekerler ile beraber sol tekerler de eş zamanlı ve orantılı şekilde dönecek, doğal olarak tüm tekerler patinaj durumuna gelecek ve aracın sol tekerleri, sağ tekerlere bir nevi yardımcı olacak ve bu araç o bataklıktan çıkacaktır. Kilitli diferansiyelin Off-Road sporları için önemini küçük bir örnekle açıklamış olduk. Peki ya drift sporları?

Drift için kilitli diferansiyel sisteminin önemi

   Örnekte gördüğünüz arkadan itişli araç, arkayı savurma tekniği ile drift yapıyor. Drift konusunda kilitli diferansiyelin çok önemli bir yeri var. Normal diferansiyel olan bir araç düşünelim. Drift araca güç vererek arkanın kopmasıyla beraber, merkez kaç tepkimesi sonucu aracın karşı koyamayıp yan tarafa doğru arka kısmını savurması ve direksiyon da aksi yöne hızlı bir kontra işlemiyle toparlanması işlemidir. Normal diferansiyele sahip olan bir araçta bu olayı yapmanız zor olacaktır çünkü, diferansiyel dönen tekerlere eşit güç değil, orantılı güç verecektir. Bundan ötürü, aracın arka kısmının savrulması durumu söz konusu olmayacak, diferansiyel yanlama olayına başlamadan, aracı toparlama isteğimizin doğmasına neden olacaktır.

   Bunun aksi durumunda, kilitli diferansiyele sahip bir araç düşünelim. Gaz verdiğiniz ve arkayı savurduğunuz andan itibaren kilitli diferansiyelde arka tekerlerin ikisine de eşit güç verecek, tekerlerin ikisi de patinaj durumunda ve eş orantı durumunda olacağı için arkanın kopması çok kontrollü ve istem dışı olmayan durumlara karşın etkili bir drift anı meydana getirecektir. Zamana dayalı hız sporlarında bilakis istenmeyen bir durumdur. Zamanın önem arz ettiği ve hızla bitirilmesi gereken turların var olduğu hız sporlarında kilitli diferansiyeller kullanılmaz çünkü, virajlardan kopma ile değil apex çizgisini doğru bir şekilde geçerek, bir an önce bitiş çizgisine ulaşma hedeflenir. Drift sporlarında zamanın bir önemi yoktur. Drift görsel bir şölen için koşulan bir yarıştır. Drift’in en ince ayrıntıları, yöntemleri ve püf noktalarından oluşan makalemize bir göz gezdirmek için tıklayınız.

Diferansiyel ilanları için lütfen tıklayınız.