Formula 1 Arabaları teknik özellikleri F1 Araç Motor Fren Boyut | Parcacix BLOG

Formula 1 nedir?

İlk sezonu 1950 yılında koşulan, kısaltması F1 olan, Grand Prix Yarışları olarak da bilinen Formula 1; tek kişilik, açık tekerlekli otomobil yarışlarının en yüksek düzeyini oluşturan otomobil yarışıdır. Formula 1; 1 yıl boyunca, her birine Grand Prix adı verilen ve değişik ülkelerde özel yollarda koşulan yarışlardan oluşur. Tüm bu yarışlardan sıralamaya göre puan edilir. Yıl sonunda toplanan puanlara göre Pilotlar Şampiyonluğu ile Takımlar Şampiyonası (Otomobil Yapımcıları Birinciliği) ödülleri verilir.

F1 Yarışları Jean Todt‘un başkanlığını yaptığı, FIA (Uluslararası Otomobil Federasyonu) düzenler. Formula 1’in geçmişinde yarışların çoğunluğu Avrupa’da yapılmış olmasına karşın, son yıllarda artan sayıda yarışlar Avrupa dışına da kaydırılmaktadır. Dünyanın en çok izlenen ve en üst düzeyli motor sporudur. 2018 yılı itibari ile 800 milyon televizyon izleyicisine ulaşıldığı bilinmektedir. Ferrari, Mercedes, Renault gibi birçok otomobil markası ve bu markaların takımları bulunur. Ülkemizde bulunan pistin ismi İstanbul Park‘tır ve 2005 yılından 2012 yılına dek Formula 1 yarışlarına ev sahipliği yapmıştır.

Formula 1 Araç özellikleri

Formula 1 araçları yıllar boyunca oldukça geniş kapsamlı değişiklikler yaşamıştır. F1 araçları ilk önceleri V12 motorlar ile koşulmuş, ardından V10 ve V8 motorlar ile yarışılmıştır. 2014 yılında ki son düzenleme ile motorlar turbo beslemeli V6 silindirli olacak ve 1.6 litrelik motor hacmini geçemeyecektir. Günümüzde halen bu kural geçerlidir. Motorlar 1.600 cc motor hacmini geçemez. V6 silindir yapısına sahiptir ve turbo beslemelidir. Daha önceleri turbo besleme olmadığı için motorlar 3.000 cc hacme kadar çıkabiliyordu, 18.000 devir çevirebiliyordu ve 700-750 Hp beygir gücü üretebiliyordu. Turboşarj teknolojisi ile motorlar artık daha küçük hacimler ile daha yüksek güçler üretebiliyor. Şuan F1 araçları 800 Hp beygir gücü üretebiliyor ve yalnızca 1.6 litre motor hacmine sahip. Bunun iki açıklaması var; gelişen teknoloji ve turbonun icadı.

F1 Motor özellikleri

2014 yılındaki düzenlemeden itibaren, günümüzde halen geçerli olan motor sınırlandırması;

1.600 cc motor hacmi ile sınırlandırılmıştır.
V6 silindir yapısı ile üretilmiş olmak zorundadır.
Bu motorlar dakikada 15.000 devir çevirebilmektedir.
Motorlar 750-800 Hp beygir gücü bandında olmak zorundadır.
Motor; çelik ve dökme demirden üretilmek zorundadır.
Pistonlar, silindir başı ve silindir yatakları yapay kimyasal bileşiklerden yapılamazlar.
0-100 km hızlanması yaklaşık 3 saniyedir.
Tork gücü sınırlaması yapılmamıştır. 1.000 Nm üzeri olduğu bilinmektedir.

F1 Vites kutusu özellikleri

2014 yılındaki düzenlemeden itibaren, günümüzde halen geçerli olan vites kutusu özellikleri;

Otomatik vites kutusu yasaklanmıştır. Vites geçişleri manuel olarak el ile yapılır.
Vites değiştirme direksiyondan yapılır. F1 pilotu gaz, fren ve şanzıman üçlüsünü direksiyondan yönetir.
Vites değiştirilmesi sadece pilot tarafından yapılabilir.
Vites oranı sayısı en fazla 8 olabilir.
Bütün araçların geri vitesi olmalıdır.
Vites kutuları çok özeldir. Üst düzey teknoloji ile tasarlanmıştır.
Diferansiyel ile doğrudan orantılıdır ve düzeyi yüzdesel oranda değiştirilebilir.

F1 Fren sistemi özellikleri

2014 yılındaki düzenlemeden itibaren, günümüzde halen geçerli olan fren sistemi özellikleri;

Araçlar sadece hidrolik fren sistemini kullanabilir.
Hidrolik fren sistemi hava soğutmalıdır.
Bir adet ön ve bir adet arka olmak üzere iki ayrı hidrolik sistem bulunur.
Tekerleklerin fren esnasında kilitlenmelerini engelleyen ‘ABS’ sistemi yasaklanmıştır.
Her tekerlekte en fazla 6 pistonlu fren kalibresi kullanılabilir.
Her tekerlek için bir tane disk kullanılabilir. Bu diskin kalınlığı en fazla 2.8 cm, dış çapıysa en fazla 27.8 cm olabilir.
Gelişen teknoloji ile 200 km hızla giden bir aracın durma mesafesi ortalama 50 metre, yaklaşık 2 saniyedir.

F1 Aracının lastik özellikleri

2014 yılındaki düzenlemeden itibaren, günümüzde halen geçerli olan lastik özellikleri;

Tekerlek sayısı 4 ile sabitlenmiştir ve bu tekerler açıkta olmak zorundadır.
Jantlar metal vb. elementler ile üretilmek zorundadır.
Ön tekerleklerin genişliği en fazla 35.5 cm, en az 30.5 cm; arka tekerleklerin genişliği en fazla 38 cm, en az 36.5 cm olmalıdır.
Bütün tekerleklerin çapı 66 cm ile sabitlenmiştir.
Yumuşak, sert ve iki ayrı düzeyde yağmur lastiği bulunur. 4 farklı lastik seçeneği sunulur. Her yarış için değiştirilebilir.
Formula 1 araçlarının lastikleri yalnızca 1 yarış ömürlüdür. Tek kullanımlıktır ve normal otomobillerde olduğu gibi lastiklerin üzerinde, aracın yola tutunması için dişler bulunmaz. Lastikler yalnızca düzdür.
Formula 1 araçlarında genel itibariyle tek çeşit lastik markası kullanılır. Bu marka Pirelli’dir.

F1 Aracının boyutları hacmi ve ağırlığı

2014 yılındaki düzenlemeden itibaren, günümüzde halen geçerli olan boyut sınırlandırmaları;

Aracın genişliği, lastikler ve jantlar da dahil olmak üzere en fazla 180 cm olabilir.
Aracın uzunluğu maksimum 460 cm olabilir.
Aracın yüksekliği en fazla 1 metre olabilir.
İki tekerleğin arası en fazla 140 cm olabilir.
Kanatlar; aracın şasisine sabitlenmiş olmalı ve hava akımından dolayı hareket etmemelidir. Aerodinamiğe aykırı bir husus söz konusu dahi olamaz, zira olsaydı F1 araçları 350 km hızla seyrederken uçmaları an meselesi olurdu.
Arka kanatların genişliği en fazla 100 cm, yüksekliği ise en fazla 30 cm olabilir.
Ön kanatlar, 50 kg ağırlığı kaldırabilecek dayanıklılıkta olmalıdır ve en fazla 0.5 cm esneyebilir.
Araçlar yaklaşık olarak 500-600 kg ağırlığa sahiptir.
Toplam ağırlık, tam teçhizatlı pilot ile birlikte 600 kg’dan fazla olmak zorundadır. Araç yarışa hazır, pilotu içinde olmak kaydıyla toplam araç ağırlığı 600 kg’ı geçmelidir. Aksi takdirde yarışa izin verilmez.

F1 Aracının yakıt ve yağ özellikleri

2014 yılındaki düzenlemeden itibaren, günümüzde halen geçerli olan yakıt ve yağ düzeyi;

Formula 1 araçları 100 km’de yaklaşık 60 litre benzin harcamaktadır. Türkiye’de ki benzin fiyatlarını göz önünde bulundurursak, Formula 1 aracı ne kadar yakar? Sorusuna cevap olarak; 1 Km’de yaklaşık 3.5 ₺ lira yakıt sarfiyatında bulunduğu anlamına gelir. Bu rakam aracın hızlanma durumuna, doğal olarak piste göre değişir fakat, ortalama rakam bundan ibarettir. Evet, km’de tam 3.5 ₺. Türkiye’de yakıt fiyatları neden pahalı? Buradan okuyabilirsiniz.
Yakıt tankları FIA tarafından onaylanmış ve kauçuk-lastikten imal edilmiş olmalıdırlar. Aksi takdirde onay alamazlar.
Yakıt tankları pilot ile motor arasında olmalı ve yakıt tankının yüksekliği, maksimum pilotun koltuğunun 30 cm üzerinde olmalıdır.
Takımların kullanacakları yakıt ve yağ numunelerini sezon başında FIA’nın teknik ekibine onaylatmaları gerekir. F1 araçlarında bizlerin normal hayatta kullandığı benzinden farklı bir benzin kullanma şansı yoktur. Benzinin içinde katkı maddesinin bulunması, F1 takımının toptan diskalifiye edilmesine yol açar.
Formula 1 araçlarında kullanılan yağ özel olarak imal edilmiştir ve çok incedir. Performans için özel olarak üretilmiştir. Günlük hayatta kullandığımız motor yağları ile çok farklı özellikler taşır.

F1 Aracı Aerodinamik ve ağırlık dengesi

Birçoğumuzun merak ettiği bir husustur. Ufacık tefecik otomobiller 350 km hıza çıkıyor ve anında duruyor, ve aniden yeniden hızlanıyor fakat hiçbir şekilde denge kaybı yaşamıyor. Burada ki en büyük rolü aerodinamik üstleniyor, yani genel itibariyle aracın kanatları.

Formula 1 aracı neredeyse yere yapışık şekilde dizayn edilmiştir. Ön tarafın ucunda, aracın rüzgardan etkilenmemesi için bir rüzgarlık kanadı bulunur. Genel itibariyle tampon olarak nitelendirebiliriz. Çok keskin olması sayesinde rüzgar aracın hızını etkilemez ve rüzgar doğrudan aracın üst kısmına doğru aktarılır. Üst kısımda havanın geçebileceği, şöförün yan kısımlarına tekabül eden rüzgarın iletilmesine yarayan düz bir zemin vardır. Rüzgar, bu zemin yardımıyla arka rüzgarlığa iletilir. Arka rüzgarlık; Rüzgarı karşılamasından itibaren aracın hızını kesmek yerine aracın hızını desteklemek için üretilmiştir. Bu sayede araç çok kolay hızlanır ve denge kaybının oluşması engellenir.

Formula 1 Aracının direksiyonu ve pilotun giysisi – F1 güvenlik

F1 Direksiyon

Formula 1, kısa ismi ile F1 aracının direksiyonu çok fazla fonksiyon içerir. Günlük hayatta kullandığımız direksiyonlardan çok farklı şekilde tasarlanmıştır. F1 direksiyonu daha doğrusu kumandası ile aracın tüm fonksiyonlarını yönetebilirsiniz. Tüm kontrol mekanizmaları bu direksiyonun üzerine tuşlar vasıtası ile yerleştirilmiştir. F1 aracının direksiyon özelliklerinin bazılarını şu şekilde sıralayabiliriz;

Gaz ve fren direksiyonda ki tuşlar yardımı ile yönetilir.
Vites değiştirme manuel olarak direksiyondan yapılır.
Aracı çalıştırma ve stop etme tuşları vardır.
Pilot, takımı ile telsiz konuşmasını direksiyonda ki tuş vasıtası ile sağlar.
Formula 1 pilotu, diferansiyelin oranını ve kilidini direksiyondan yönetebilir.
DRS Sistemi; Açılımı ‘Drag Reduction System’ direksiyon aktif ve inaktif edilir. Bu sistem aracın hızlanması ile ilgilidir.
KERS Sistemi; Açılımı ‘Kinetic Energy Recovery System’ direksiyondan aktif veya inaktif edilir. Bu sistem fren ile alakalıdır.
Aracın devir bandını ve hızını gösteren göstergeler direksiyon üzerindedir.
Aracın yağ basınıcını ve sıcaklığını gösteren göstergeler direksiyon üzerinden kontrol edilebilir.
Aracın tüm dinamik unsurları direksiyon üzerinden kontrol edilebilir. Bir uçak kokpitini aratmayan bir direksiyondur.

F1 Pilot kıyafeti

F1 pilotları daha önceden spor faaliyetlerinde bulunmak zorundadır, aksi takdirde o sıcaklığa ve strese dayanamazlar. Formula 1 otomobillerinin güvenliği her ne kadar önemli ise, giysilerin güvenliği de o kadar önemlidir.

Nanoteknoloji ile özel olarak üretilmiş giysiler tüm F1 pilotları için zorunlu kılınmıştır. Bu giysiler iki katmandan oluşur. Pilotların üzerindeki eldiven, ayakkabı ve tulumun amacı öncelikli olarak yangına karşı koruma sağlamaktır. Aramit plastik kumaştan yapılan kıyafetler alevle test edilmektedir. Kıyafetin üzerine monte edilen sponsor armaları da aynı kumaştan imal edilmektedir. Bu kıyafetler koruyucu özellikleri gibi pilotun yarış anındaki terini de dışa atabilmesi için vücudun nefes almasını sağlar.

F1 pilotunun giymiş olduğu kıyafetlerin altında tüm vücudu saran, aleve dayanıklı bir katman kıyafet daha vardır. F1 pilotları diğer dallardaki sporcular gibi spor yapmak zorundadır, zira yarış boyunca üzerilerinde hissettikleri basıncı, spor yapmayan bir pilotun kaldırma ihtimali yoktur. F1 pilotları yarış sonunda ter içinde kalmaktadır ve birçok pilot, yarış sonunda aracından çıkmakta güçlük yaşar. Özellikle sıcak yaz günlerinde, sıcak şehirlerde koşulan yarışlar, daracık bir otomobil, üzerini sıkıca saran kıyafetler ve kafanda 1 kg ağırlığında bir kask. Tüm bu etkenler arasında en az 2 saat boyunca yaşanan yarış stresi. Daha önceleri spor faaliyetinde bulunmayan sporcuların bu baskı altında kalabilmesi çok zordur. Takdir edilesi…

F1 Pilot kaskı

Formula 1 kaskları; büyük bir çarpışma esnasında dahi en iyi korumayı sağlayacak biçimde tasarlanmıştır. Herhangi bir motosiklet kullanıcısının kaskı köpük, iç kabuk, dış kabuktan oluşurken, F1 kaskında 17 katman bulunur. Sertliği sağlayan karbon elyaf, ateşe dayanıklı aramit ve kurşun geçirmez yeleklerde de kullanılan, kaskı delinmesi imkansız bir nesne haline getiren polietilen maddesi. Bunların yanı sıra alüminyum, magnezyum ve yapıştırıcı olarak sentetik reçine kullanıldığı da biliniyor. Karbon-elyaf karışımlarının kullanılması, kaskların ciddi zorlanmalara karşı koyabilmesini ve buna rağmen sadece 1 kg gibi son derece düşük bir ağırlıkta olmasını sağlıyor. Pilotların üzerindeki eldiven, ayakkabı ve tulumun amacı öncelikli olarak yangına karşı koruma sağlamaktır. F1 pilotlarının yarış sonunda ter içinde kaldıkları ve aslına bakacak olursak yalnızca bir yarışta yarım kg kilo kaybettikleri bilinen bir gerçektir. Pilotlar için oldukça zor, izleyiciler için oldukça keyifli bir motor sporudur Formula 1.

F1 Aracı kabini – F1 aracı güvenlik

Formula 1 aracının içi oldukça dar ve küçük bir bölmedir. Bir kişinin sıkı sıkı bir şekilde oturacağı şekilde tasarlanmıştır. F1 pilotu aracın içerisinde ayaklarını uzatarak adeta yatar pozisyonda oturur. Belinin yarı eğik ve ayakları uzatılmış şekilde oturur. Formula 1 aracının kabininin sağında ve solunda yanmaya karşı dayanıklı olarak test edilmiş ve üretilmiş kesimler vardır. Bu kısımlar pilotun güvenliği için oldukça büyük bir etkendir.

Bilinenin aksine Formula 1, dünya üzerindeki en tehlikeli spor dalı değildir. Ne yazık ki, yarışlarda yaşanan kazaların seyirciler açısından ilgi çekici olduğu da bir gerçek. Formula 1 klasmanında; 1994 yılında, İmola Grand Prix’de, Brezilyalı Ayrton Senna’nın hayatını kaybetmesinden sonra ölümle sonuçlanan bir kaza yaşanmamıştır. Bu olaydan sonra bilinen en üst düzey kaza, Michael Schumacher’in 1999’da yapmış olduğu kazadır. Bu kazadan sonra pistlerden bir süre uzak kalmıştır. Pistlerde ki sağlık ekipleri herhangi bir kaza sonrasında en geç 30 saniye içerisinde olay yerine ulaşabilecek şekilde konumlandırılır. Güvenlik hat safhada tutulur.

Formula 1 aracının kullandığı sistemler DRS & KERS

Formula 1 araçlarının genel itibariyle kullandığı iki sistemi mevcuttur. Bu sistemlerden biri hızlanma, diğeri ise frenleme ve frenden güç kazanma adına kullanılır. Bu sistemlerden hızlanma için olanının ismi DRS Sistemi; Açılımı ‘Drag Reduction System’. Fren için olanının ismi ise KERS Sistemi; Açılımı ‘Kinetic Energy Recovery System’. Bu iki sistemin çalışma mantığına ve ne işe yaradığına bir bakalım;

F1 DRS Sistemi

DRS Sistemi: ‘Drag Reduction System’ kısaltması olan bu sistem aracın arka rüzgarlığını kaldırarak, rüzgar direncini azaltıp daha etkili bir hızlanma sağlamayı hedefleyen bir sistemdir. DRS aracın maksimum hızını arttırmaz ancak bu hıza ulaşma imkanını arttırır. Kısacası aracın tork gücüne katma değer sağlar diyebiliriz. Sistem sıralama turlarında pistin her yerinde kullanılabilir. Yarış günü ise sadece hakemler tarafından belirlenen düzlük ya da düzlüklerde kullanılabilir. Bu düzlükler genelde 2 tanedir. Bu iki yer dışında başka hiçbir yerde DRS sistemi aktif edilemez. Edilirse, pilota ihlal sonucu ceza uygulanır. Yarış sırasında bu sistemden faydalanabilmek için pilotun önünde ki rakibine 1 saniyeden daha yakın olmalıdır, aksi takdirde DRS aktif edilemez.

F1 KERS Sistemi

KERS Sistemi: ‘Kinetic Energy Recovery System’ kısaltması olan bu sistem, aracın frenleme anında ortaya çıkardığı büyük enerjiden faydalanmak amacıyla geliştirilmiştir. Frenlemede ortaya çıkan bu enerji pilot tarafından istediği noktalarda bir tuş aracılığıyla motora ekstra güç vermek amacıyla kullanılır. Bu sistemde kullanım kuralı yoktur. Pilot kendi belirlediği taktik çerçevesinde kers’den faydalanır. Hidrolik fren sistemi sayesinde büyük bir güç açığa çıkar. Formula 1 araçlarının fren yapmasının ardından çok hızlı bir şekilde hızlanmasında KERS sisteminin de büyük bir etkisi vardır.